Doktorzy dobrze sobie radzą na rynku pracy! Nowe dane systemu ELA
• W październiku tradycyjnie rozpoczyna się rok akademicki. Z tej okazji po raz pierwszy Ośrodek Przetwarzania Informacji – Państwowy Instytut Badawczy (OPI PIB) udostępnił nowe funkcje w ogólnopolskim systemie monitorowania Ekonomicznych Losów Absolwentów szkół wyższych (ELA). Od dzisiaj każdy może uzyskać informacje dotyczące nie tylko zawodowych karier absolwentów, ale także osób ze stopniem doktora.
• Z nowych danych wynika, że zgodnie z przypuszczeniami osoby ze stopniem doktora – niezależnie od dziedziny studiów – otrzymują wyższe wynagrodzenie niż absolwenci, uzyskujący w tym samym czasie tytuł magistra. Przy czym najwięcej zyskują doktorzy w dziedzinie nauk społecznych. Ich średnie wynagrodzenia są wyższe w porównaniu z zarobkami magistrów aż o 60 proc. w ich miejscach zamieszkania (tj. o 3 848,37 zł).
• Biorąc pod uwagę dziedziny kształcenia, w 2019 r. najwięcej osób otrzymało stopień doktora w dziedzinie nauk medycznych i nauk o zdrowiu (1565 osób), wyprzedzając nieznacznie nauki społeczne (1563), a także nauki inżynieryjno-techniczne (1201).
• Najwięcej osób uzyskało stopień doktora na Uniwersytecie Warszawskim. Został on liderem aż w trzech dziedzinach kształcenia: naukach społecznych (160), humanistycznych (152) oraz ścisłych i przyrodniczych (108).
• Eksperci OPI PIB rozbudowali również system ELA o monitorowanie ścieżek kształcenia studentów, w tym analizę ich modyfikacji. Zjawisko powszechnego zmieniania decyzji edukacyjnych podczas studiów jest popularne w całej Europie. Otrzymane dane wskazują, że około połowa studentów modyfikuje swoje pierwotne decyzje dotyczące kierunku kształcenia. Warto jednak podkreślić, że ponad 50 proc. spośród nich podejmuje kolejne studia – albo od razu, albo po pewnej przerwie.
ELA – nowe funkcje już dostępne
W lipcu br. Ośrodek Przetwarzania Informacji – Państwowy Instytut Badawczy uruchomił na zlecenie Ministerstwa Edukacji i Nauki (MEiN) szóstą edycję ogólnopolskiego systemu monitorowania Ekonomicznych Losów Absolwentów szkół wyższych (ELA). Dzięki temu po raz pierwszy uzyskano możliwość porównania sytuacji absolwentów z różnych roczników przez cały pięcioletni okres objęty monitoringiem. Z początkiem nowego roku akademickiego natomiast eksperci OPI PIB dodali do systemu całkiem nowe funkcje, które umożliwiają przyjrzenie się ścieżkom rozwoju akademickiego.
– Jestem dumny z naszego systemu ELA i tego, jak on się rozwija. Co roku dodajemy nowe funkcje, które pozwalają na lepszą analizę ekonomicznych losów absolwentów. W odpowiedzi na zapotrzebowanie rynku i szkolnictwa wyższego, w systemie ELA wprowadziliśmy w tym roku nowy typ raportu dostępny na poziomie pojedynczych kierunków, uczelni oraz całej Polski. Nasz system uważany jest za jeden z najlepszych w Unii Europejskiej – mówi dr inż. Jarosław Protasiewicz, dyrektor Ośrodka Przetwarzania Informacji – Państwowego Instytutu Badawczego (OPI PIB).
– Narzędzie OPI PIB pozwala wychwytywać anomalie dotyczące osób kończących studia wyższe na rynku pracy. Z jego pomocą mogliśmy przeanalizować, jak pandemia COVID-19 wpłynęła na poziom bezrobocia absolwentów, którzy wchodzili na rynek pracy w 2020 r. Teraz mamy w ELA także dane dotyczące osób ze stopniem doktora. To nowa grupa, której losy akademickie nie były wcześniej analizowane przez nasz system. Dzięki nowej funkcji możemy dokładniej badać ścieżki rozwoju akademickiego w Polsce – dodaje dyrektor OPI PIB.
Najbardziej opłacalny doktorat w dziedzinie nauk społecznych
Dane systemu ELA pokazują, że niezależnie od badanego roku obrony, zarobki osób ze stopniem doktora są wyższe niż absolwentów z tytułem magistra. Takie wyniki nie zdziwiły ekspertów OPI PIB. Jednak bardziej szczegółowe statystyki nieco zaskoczyły badaczy.
– Fakt, że doktorzy rok po obronie zarabiają lepiej niż magistrzy nie był dla nas niespodzianką. Wszyscy raczej się spodziewaliśmy takich wyników – zarówno ja, jak i profesor Agnieszka Chłoń-Domińczak i doktor Marek Bożykowski, z którymi tworzymy system ELA. Jednak muszę przyznać, że nieco zaskoczyło nas, że największą premię za doktorat można uzyskać w dziedzinie nauk społecznych. Dla rocznika 2019 w pierwszym roku po doktoracie wynosi ona aż 60 proc. średnich lokalnych zarobków (tj. 3 848,37 zł). Należy jednak pamiętać, że do dziedziny nauk społecznych zaliczamy kierunki ekonomiczne i to one głównie odpowiadają za ten atrakcyjny bonus – mówi dr hab. Mikołaj Jasiński, ekspert Ośrodka Przetwarzania Informacji – Państwowego Instytutu Badawczego (OPI PIB). – Innym ciekawym zjawiskiem, które zauważyliśmy, jest popularność doktoratu wśród muzyków – w porównaniu z innymi kierunkami należącymi do dziedziny sztuki. Na pięć uczelni z największą liczbą obronionych prac doktorskich w tej dziedzinie w 2019 r., aż cztery to uczelnie muzyczne. Najwięcej doktorów przybyło na Uniwersytecie Muzycznym im. Fryderyka Chopina w Warszawie (50), który wyprzedził kolejno Akademię Sztuk Pięknych w Warszawie (36), Akademię Muzyczną im. Karola Szymanowskiego w Katowicach (33), Akademię Muzyczną im. Ignacego Jana Paderewskiego w Poznaniu (29) oraz Akademię Muzyczną im. Stanisława Moniuszki w Gdańsku (27) – dodaje ekspert OPI PIB.
Z danych ELA wynika, że dobrze na rynku pracy w pierwszym roku po dyplomie radzą sobie nie tylko wspomniani wcześniej doktorzy nauk społecznych, których średnie zarobki w tym okresie wyniosły 7771,59 zł. Tylko na nieco niższe zarobki mogły liczyć osoby, które obroniły doktorat w dziedzinach nauk medycznych i o zdrowiu (7768 zł) oraz inżynieryjno-technicznych (7749,03 zł). W ich wypadku jednak różnica w zarobkach w porównaniu ze świeżo upieczonymi magistrami z danych dziedzin nie była tak wysoka. Na najniższe zarobki rok po uzyskaniu stopnia doktora mogły natomiast liczyć osoby, które wybrały nauki teologiczne (3957,81 zł).
UW, WUM, SGGW, UMFC i KUL liderami w swoich dziedzinach, remis między AGH i PW
W 2019 roku w Polsce przybyło aż 7085 doktorów. Najwięcej w dziedzinach nauk medycznych i nauk o zdrowiu (1565) oraz nauk społecznych (1563), najmniej natomiast w dziedzinie nauk teologicznych (148). Niekwestionowanym liderem pod względem liczby nowych doktorów był Uniwersytet Warszawski (UW), na którym uzyskało stopień doktora najwięcej osób aż w trzech dziedzinach nauk: społecznych – 160, humanistycznych – 152 oraz ścisłych i przyrodniczych – 108. W dziedzinie nauk medycznych i nauk o zdrowiu największa liczba doktoratów została obroniona na Warszawskim Uniwersytecie Medycznym (WUM) – 173, nauk rolniczych w Szkole Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie (SGGW) – 78, dziedzinie sztuki na Uniwersytecie Muzycznym im. Fryderyka Chopina w Warszawie (UMFC) – 50 i w dziedzinie nauk teologicznych na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim im. Jana Pawła II w Lublinie (KUL) – 45. Z kolei w dziedzinie nauk inżynieryjno-technicznych doszło do remisu, na Akademii Górniczo-Hutniczej im. Stanisława Staszica w Krakowie (AGH) i na Politechnice Warszawskiej (PW) w 2019 stopień doktora uzyskała taka sama liczba osób – 164.
Młodzi modyfikują swoje ścieżki kształcenia
Oprócz nowych funkcji związanych z osobami ze stopniem doktora, wprowadzono także do systemu ELA możliwość analizy modyfikacji ścieżki kształcenia studentów. Niezależnie od przyczyn i okoliczności, są one zjawiskiem powszechnym zarówno w Polsce, jak i w innych krajach UE. Z danych ELA wynika, że około połowa studentów modyfikuje swoje decyzje edukacyjne. Warto jednak podkreślić, że ponad 50 proc. spośród nich podejmuje kolejne studia – albo od razu, albo po pewnej przerwie. Oczywiście istnieją różnice pomiędzy poziomami studiów i dziedzinami nauki. Najczęściej modyfikują swoją ścieżkę kształcenia studenci studiów I stopnia – nauk humanistycznych (61,1 proc) i nauk ścisłych i przyrodniczych (60,5 proc). Z kolei najrzadziej modyfikacji kształcenia dokonują studenci studiów II stopnia nauk medycznych i nauk o zdrowiu (21,8 proc.) oraz dziedziny sztuki (23,7 proc.) Może to wynikać z faktu, że kierunki w tych obszarach są kosztowne i mocno oblegane W związku z tym przyszli studenci już na etapie przygotowań musieli wiele zainwestować, aby odnieść sukces rekrutacyjny. Niezależnie od rodzaju, poziomu i dziedziny studiów większość modyfikacji kierunków kształcenia odbywa się na pierwszym roku studiów.
Ogólnopolski system monitorowania Ekonomicznych Losów Absolwentów szkół wyższych (ELA)
System ELA został stworzony i jest prowadzony przez Ośrodek Przetwarzania Informacji – Państwowy Instytut Badawczy (OPI PIB) na zlecenie Ministerstwa Edukacji i Nauki (MEiN). Dostarcza wiarygodnych informacji o sytuacji absolwentów polskich uczelni na rynku pracy. Bazuje on na danych, które już od dawna gromadzone są w rejestrach publicznych. ELA czerpie dane z innego systemu rozwijanego również w OPI PIB, czyli z POL-onu oraz wykorzystuje informacje z rejestru osób objętych ubezpieczeniem społecznym, który jest prowadzony przez ZUS. Najświeższe dane dotyczą osób, które ukończyły studia w 2019 r. i obejmują okres co najmniej 12 miesięcy aktywności zawodowej po uzyskaniu dyplomu (do grudnia 2020 r.) Daje to czas absolwentom na zdobycie często pierwszych doświadczeń zawodowych. Wszystkie dane przetwarzane przez system są zanonimizowane oraz wdrożone zostały odpowiednie mechanizmy, które gwarantują bezpieczeństwo. System jest bardzo nowoczesny i przyjazny dla użytkownika. Posiada narzędzia pozwalające m.in. na generowanie raportów, rankingów i infografik, zgodnie z potrzebami użytkownika. Dostępna jest także darmowa aplikacja na urządzenia mobilne.
System dostępny jest dla każdego po adresem: www.ela.nauka.gov.pl.
Ośrodek Przetwarzania Informacji – Państwowy Instytut Badawczy (OPI PIB)
Interdyscyplinarny instytut naukowy i lider w tworzeniu oprogramowania systemów informatycznych dla polskiej nauki i szkolnictwa wyższego. Posiada wiedzę o prawie każdym polskim naukowcu, jego projektach czy aparaturze badawczej. Gromadzi, analizuje i tworzy informacje o sektorze badań i rozwoju, wpływając tym samym na kształt polskiej polityki naukowej. OPI PIB tworzy inteligentne systemy informatyczne dla sektora publicznego oraz wykorzystywane w celach komercyjnych.
Główne obszary badań prowadzonych w instytucie to: algorytmy uczenia maszynowego, algorytmy przetwarzania języka naturalnego, analiza sentymentu, sieci neuronowe, odkrywanie wiedzy z danych tekstowych, interakcja człowiek-komputer (HCI), systemy komputerowego wspomagania decyzji, sztuczna inteligencja.
W działalności badawczej OPI PIB stawia na interdyscyplinarność. Instytut prowadzi badania w siedmiu laboratoriach skupiających specjalistów z wielu dziedzin. Poza ekspertami od technologii informatycznych w zespole OPI PIB pracują ekonomiści, socjologowie, prawnicy, statystycy i psychologowie. Konfrontacja różnych podejść naukowych sprzyja dogłębnej analizie zagadnień badawczych i napędza innowacyjność.
